Η κατάθλιψη δεν επηρεάζει μόνο τη διάθεση και την ενέργειά μας. Πολύ συχνά, επηρεάζει και το σώμα μας. Πολλοί άνθρωποι που βιώνουν καταθλιπτικά επεισόδια παρατηρούν ότι το βάρος τους αυξάνεται – άλλοτε αργά και ύπουλα, άλλοτε πιο απότομα.
Αυτό δεν είναι ούτε «τεμπελιά» ούτε «έλλειψη θέλησης». Είναι ένα απολύτως φυσιολογικό αποτέλεσμα της ψυχικής κατάστασης του οργανισμού.
Σε αυτό το άρθρο θα δούμε γιατί συμβαίνει, πώς συνδέεται η κατάθλιψη με τον μεταβολισμό και την όρεξη, καθώς και τι μπορείς να κάνεις για να προστατεύσεις την υγεία σου, ανεξάρτητα από την ένδειξη στη ζυγαριά.
Πώς η κατάθλιψη επηρεάζει τις ορμόνες της όρεξης
Η κατάθλιψη σχετίζεται με αλλαγές σε ορμόνες όπως η κορτιζόλη, η σεροτονίνη και η λεπτίνη.
Αυξημένη κορτιζόλη = αυξημένη όρεξη
Όταν ο οργανισμός βρίσκεται σε παρατεταμένο στρες ή χαμηλή διάθεση, αυξάνεται η κορτιζόλη. Η κορτιζόλη όμως συνδέεται με:
-
επιθυμία για γλυκά
-
επιθυμία για λιπαρά φαγητά
-
αποθήκευση λίπους στην κοιλιακή χώρα
Η πτώση της σεροτονίνης αυξάνει το “emotional eating”
Η σεροτονίνη είναι η «ορμόνη της ευεξίας». Όταν πέφτει:
-
χάνουμε ενέργεια και κίνητρο
-
νιώθουμε την ανάγκη για comfort food
-
τα γλυκά δίνουν προσωρινή ευφορία γιατί αυξάνουν προσωρινά τη σεροτονίνη
Λεπτίνη και γκρελίνη σε αστάθεια
Η κατάθλιψη μπορεί να επηρεάσει τον ρυθμό κορεσμού:
-
άλλοι χορταίνουν πιο δύσκολα
-
άλλοι νιώθουν ότι πεινάνε πολύ συχνά, χωρίς πραγματική ανάγκη
Αποτέλεσμα: αυξημένη πρόσληψη θερμίδων χωρίς συνειδησία.
Όταν η καθημερινότητα «σβήνει»: λιγότερη δραστηριότητα, περισσότερες θερμίδες
Η κατάθλιψη μειώνει την ενέργεια, την αντοχή και τη διάθεση για κίνηση.
Κάποιος μπορεί:
-
να σταματήσει γυμναστήριο
-
να περπατά λιγότερο
-
να κινείται ελάχιστα κατά τη διάρκεια της ημέρας
Ακόμη και μικρότερη κινητικότητα μειώνει σημαντικά:
-
τον βασικό μεταβολικό ρυθμό
-
την καύση θερμίδων
-
τη μυϊκή μάζα
Έτσι, ακόμη κι αν κάποιος δεν τρώει περισσότερο, μπορεί να αυξηθεί το βάρος του μόνο από τη μείωση της δραστηριότητας.
Φάρμακα για την κατάθλιψη και αύξηση βάρους
Δεν είναι όλα, αλλά αρκετά αντικαταθλιπτικά μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους. Συνηθέστερα:
-
SSRIs (σεροτονίνης), σε μικρό ποσοστό ανθρώπων
-
SNRIs
-
Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά
Αυτό συμβαίνει επειδή:
-
αυξάνουν την όρεξη
-
αυξάνουν την κατακράτηση υγρών
-
αλλάζουν τον τρόπο που το σώμα επεξεργάζεται τη γλυκόζη
Σημαντικό: ποτέ δεν σταματάμε φάρμακο επειδή πήραμε βάρος.
Ο γιατρός μπορεί να αλλάξει δόση ή σκεύασμα ώστε να ταιριάζει καλύτερα στον οργανισμό σου.
Η συναισθηματική υπερφαγία: όταν το φαγητό γίνεται τρόπος αντιμετώπισης
Η κατάθλιψη συχνά προκαλεί:
-
άγχος
-
μούδιασμα
-
μοναξιά
-
έλλειψη ενδιαφέροντος
Σε αυτές τις καταστάσεις, το φαγητό λειτουργεί σαν «γρήγορη ανακούφιση».
Δεν είναι θέμα αδυναμίας – είναι μία ανθρώπινη στρατηγική επιβίωσης.
Το πρόβλημα είναι ότι:
-
το φαγητό προσφέρει ανακούφιση λίγων λεπτών
-
ακολουθεί ενοχή ή ντροπή
-
ο κύκλος επαναλαμβάνεται
Αυτό οδηγεί σε ανεξέλεγκτη αύξηση βάρους, συχνά χωρίς να το καταλάβει ο άνθρωπος που το βιώνει.
Πώς να διαχειριστείς την αλλαγή βάρους όταν αντιμετωπίζεις κατάθλιψη
1. Δώσε προτεραιότητα στη θεραπεία της κατάθλιψης
Η ρίζα είναι ψυχική – όχι διατροφική.
Όσο η κατάθλιψη βελτιώνεται, τόσο σταθεροποιείται η όρεξη και το βάρος.
2. Μικρές, βιώσιμες αλλαγές
Αντί για δίαιτες:
-
πρόσθεσε 5 λεπτά περπάτημα τη μέρα
-
βάλε ένα γεύμα με περισσότερη πρωτεΐνη
-
πρόσθεσε ένα ποτήρι νερό πριν το φαγητό
Μικρές αλλαγές έχουν μεγάλο αντίκτυπο όταν επαναλαμβάνονται.
3. Μην τιμωρείς τον εαυτό σου
Το βάρος δεν είναι «αποτυχία».
Είναι σύμπτωμα μιας δυσκολίας που περνάς – όχι η ταυτότητά σου.
4. Συνεργάσου με επαγγελματία ψυχικής υγείας
Ψυχολόγος ή ψυχίατρος μπορεί να βοηθήσει με:
-
διαχείριση συναισθηματικής υπερφαγίας
-
καλύτερη ρύθμιση της διάθεσης
-
επιλογή κατάλληλου φαρμάκου χωρίς ανεπιθύμητες παρενέργειες
5. Εξέτασε μαζί με διατροφολόγο έναν ήπιο οδηγό διατροφής
Όχι αυστηρές δίαιτες.
Μόνο ήπιες, σταθερές συνήθειες που υποστηρίζουν την ψυχική υγεία.
Πότε πρέπει να ζητήσεις βοήθεια
Ζήτησε υποστήριξη όταν:
-
το βάρος αυξάνεται απότομα
-
νιώθεις απώλεια ελέγχου στο φαγητό
-
η σχέση σου με το σώμα σου γίνεται επίπονη
-
η διάθεση έχει πέσει συνεχόμενα για εβδομάδες
Δεν είναι αδυναμία. Είναι πράξη φροντίδας.
Το συμπέρασμα
Η αύξηση βάρους στην κατάθλιψη δεν είναι προσωπικό λάθος.
Είναι αποτέλεσμα βιολογικών, ψυχολογικών και συμπεριφορικών αλλαγών.
Με σωστή υποστήριξη και με μικρά, σταθερά βήματα, το σώμα και η ψυχή μπορούν να μπουν ξανά σε ισορροπία.
Με το HealthyLab, η γνώση γίνεται δύναμη για μια πιο υγιή, ισορροπημένη ζωή.
Διάβασε επίσης:
Κατάθλιψη: Τα σωματικά συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσεις
Οι ειδικοί μιλούν για την κατάθλιψη και τη θεραπεία της
Η γενετική και ο ρόλος της στην κατάθλιψη
Διατροφή και κατάθλιψη: Οι τροφές που ενισχύουν τη διάθεση και την ενέργεια